Zabytki >> Mury obronne

Średniowieczne miasta posiadały, podobnie jak grody i zamki, umocnienia i fortyfikacje chroniące je przed napadami lub najazdami. Obwarowania miały jeszcze jeden ważny cel do spełnienia. Brody i przeprawy przez rzeki prowadziły zazwyczaj do miast, gdzie dokonywano poboru ceł przy wwozie i wywozie towarów, umocnienia uniemożliwiały, więc przejazd kupców z pominięciem miast. W Szprotawie przy bramach wjazdowych również pobierano cła. Pierwsze umocnienia drewniano - ziemne zbudowano w mieście niedługo po nadaniu praw miejskich.





W XIV - XVI wieku umocnienia poddano gruntownej modernizacji przebudowując je na kamienne. Poprzednie przestały spełniać już swoje zadania. Nowy murowany system fortyfikacji składał się z 2 bram wjazdowych: wschodnia Głogowska wraz z mostem zwodzonym na rzece Szprotawie, oraz południowa Żagańska z mostem nad Szprotką. Warto wspomnieć, że rzeka Szprotawa opływała miasto z dwóch stron, dzięki czemu wykorzystano ją jako fosę. W skład fortyfikacji wchodziły ponadto liczne basteje i wieżyczki obronne, magazyny prochu i uzbrojenia, a także system podziemnych korytarzy prowadzących wzdłuż murów i do najważniejszych obiektów miasta tj. ratusza, kościoła WNMP, zamku. Korytarze miały na celu umożliwienie sprawnej komunikacji na wypadek silnego ataku. Mury były prawdopodobnie wysokości około 3 metrów. Zamek pozostawał poza fortyfikacjami miejskimi, był oddzielony fosą oraz własnym systemem umocnień. W murach obronnych poprowadzono do niego bramę zamkową. Opieka oraz konserwacja poszczególnych części murów obronnych oraz baszt należała do cechów rzemieślniczych, one także prowadziły obronę swoich odcinków w przypadku ataku. Pierwszej poważnej próbie fortyfikacje zostały poddane w 1488 roku, kiedy to Szprotawa była oblegana przez Węgrów.





30 grudnia 1488 roku miasto skapitulowało. W XVI wieku osadnictwo miejskie zaczęło wykraczać poza fortyfikacje, gdyż wewnątrz zabrakło już miejsca dla stale rosnącej liczby ludności. Mury poddawano konserwacjom w latach 1554 - 1558 i 1583 - 1584. Kolejnej próbie zostały one poddane w 1641 roku w wyniku najazdu Szwedzkiego (wojna 30 letnia). Miasto skapitulowało w 1642 roku. W wyniku tego oblężenia doszczętnie spłonął zamek. Mocno zniszczone mury niewiele lat później uległy jeszcze większemu spustoszeniu, w 1672 roku w mieście wybuchł potężny pożar, który nie oszczędził murów. Kolejny pożar w 1702 roku był równie katastrofalny w skutkach dla szprotawskich fortyfikacji. W latach 1719 - 1725 miasto sprzedało baszty w prywatne ręce. Fortyfikacje popadały w coraz większą ruinę. W XIX wieku miasto ulegało szybkiemu rozwojowi, dlatego władze podjęły decyzje o wyburzeniu murów.

W 1826 roku rozebrano Bramę Głogowską wraz z sąsiadującymi obiektami, w 1832 wysadzono pozostałości, a drewniany most zastąpiono betonowym. W 1844 roku rozebrano część zachodnią szykując drogę w kierunku Żagania wraz z nowym mostem na rzece. W 1846 roku rozebrano Bramę Żagańską, na której nadbudowano budynek mieszczący obecnie Muzeum Ziemi Szprotawskiej. W miejscu gdzie mieściła się brama obecnie wmurowano herb miasta. W mury bramy wbudowano kule armatnie pochodzące z oblężenia węgierskiego z 1488 roku, znalezione w 1904 roku w wyniku prac remontowych w kościele WNMP. Tuż obok budynku Muzeum stoi dom mieszkalny nadbudowany na pozostałościach murów (wystają spod odpadającego tynku), budynek ten zakończony jest wieżyczką będącą pozostałością po baszcie obronnej (do dzisiaj zachowane malutkie okienka strzelnicze). W 1848 roku rozebrano odcinki kościół ewangelicki - Brama Żagańska oraz w zachodniej części miasta wzdłuż ulicy Basztowej.

Z zachowanych do dzisiaj fragmentów oprócz pozostałośsci Bramy Żagańskiej są także odcinek zachodni wzdłuż ulicy Ogrodowej składający się z muru o wysokości około 2 metrów i baszty zabezpieczonej w formie trwałej ruiny (wcześniej mieścił się tam budynek mieszkalny). Fragment północny to mury o wysokości do 3 metrów, dwie baszty służące prawdopodobnie jako magazyny uzbrojenia. We wschodniej części miasta (tam gdzie mieściła się Brama Głogowska) w latach 70 tych XX wieku zasypano fosę i postawiono sklep, dom towarowy oraz wytyczono niewielki skwer. W miejscu dawnej bramy obecnie znajduje się budynek hotelu. Północna, południowa oraz zachodnia część fosy zachowały się.

Wiecej zdjęć w Galerii